Dil Gelişimi (2. HAFTA)

0-1 Yaş

Bebeğin aynı heceleri 2-3 kez tekrar etmesini (ma-ma-ma) destekleyin. Gün boyunca, yaptığınız işlerle ilgili sesler çıkarın. Örneğin, bebeğinizi yıkarken “cıp, cıp”, “bıcı, bıcı” deyin yada suyun üstünde “fış, fış” diyerek bir kayığı itin. Sevdiği bir yiyeceği yerken “mmm” diyerek karnını ovun. Bebek sesi tekrarladıktan sonra onu övün ve çıkardığı sesi tekrarlayın. Bebek “ma” gibi bir hece tekrarlarsa, sesi çabucak iki kez taklit edin “mama” ve çocuğu aynı sesi sizinle beraber söylemesi için cesaretlendirin. Ayrıca “pa”, “tu”, “be” gibi hece serileri de deneyebilirsiniz. Hecelerde birinciyi uzun, ikinciyi kısa (maaaaa ma) söyleyerek yada tam tersi birinci heceyi kısa, ikinci heceyi uzun (ma maaaa)söyleyebilirsiniz.

1-2 Yaş
Çocuğun “daha fazla” istediğini söylemesini destekleyin. Çocuk her hangi bir şeyden daha fazla isterse, ona vermeden önce “daha” deyin ve elinizle 1 parmak kaldırarak ” bir daha” belirtmek için beden dili kullanın. Çocuğa işareti yaptırın yada söyleyebiliyorsa “daha” diye tekrarlatın. İlerleyen günlerde çocuğun “daha” kullanımını arttırmak için çocuğun hoşuna giden küpler, köpük, küçük hayvanlar gibi oyuncaklar kullanın. Ona hepsini vermeden önce, daha istemesini sağlamak için az miktarda verin. Ayrıca çocukla beraber, sallanma veya omuzlarda ata binme gibi fiziksel bir etkinlik yaparken, aniden durun ve onun “daha” diyerek devam etmenizi istemesini sağlayın. Gerektiğinde “daha” diyerek ona hatırlatın. Yemek saatinde, bardağına çok az içecek koyun. Daha çok içecek vermeden önce çocuğu daha fazla demeye teşvik edin. Bu kelimeyi kullanabileceği başka fırsatlar yaratmak için başka yiyeceklerle de aynı etkinliği yapın. Bu beceriyi kazandıktan sonra “bir daha”, “daha süt”, “daha top”, gibi başka kelimelerle birleştirip kendiliğinden kullanana kadar sağladığınız yardımı “daha ne”? diye sorarak zamanla azaltın.

2-3 Yaş

Çocuğun iki kelimelik dizilerde isim ve fiili birleştirmesini destekleyin. (Ör: Baba gitti)
Günlük etkinlikleri sırasında çocuğun ne yaptığını ona anlatın. “Can yiyor” veya “Can akşam yemeği yiyor” gibi 2-3 kelimelik diziler kullanarak başlayın. Sonra “Ne yapıyorsun”? diye sorun ve bakın bakalım çocuk basit diziyi kullanarak size cevap verebilecek mi? Gerekirse çocuğun duyması için kelime dizisini tekrarlayın. Beraber bir etkinlik yaparken, ne yapmakta olduğunuzu anlatın. Ara sıra, “Ben ne yapıyorum”? veya “Sen ne yapıyorsun”? diye sorun. Çocukla beraber basit hareketler gösteren resimli kitaplara bakarken, resimler hakkında konuşun ve “O ne yapıyor”? veya “Ne oldu”? deyin. İki kelimelik diziler kullanarak, gün boyunca olan şeyler hakkında çocukla konuşun. Söylediklerinizi tekrarlaması için onu cesaretlendirip, ödüllendirin. (“Anne tut.”, “Can geldi.”, “Abi attı.”, “Top at.”…)

3-4 Yaş

Çocuğun kitap okuma saatine beş dakika süreyle katılmasını destekleyin. Beğendiği kitabı çocuğa okuyun. Resimler hakkında konuşun ve gördüğü şeyleri ona anlattırın. Hikâye hakkında basit sorular sorun ve hikâyede olan şeyleri düşünüp söylemesi için çocuğa fırsat verin. Eğer uygunsa hikâyeyi okumadan önce çocuğa bir iki soru sorabilir ve çocuğun hikâyeyi dikkatle dinleyerek cevapları bulmasını isteyebilirsiniz. Örneğin, “Dikkatle dinle ve hangi hayvanın ahırdan kaçtığını bul” deyin. Çocuğa her gün, düzenli olarak aynı saatte okumaya çalışın. Her ikiniz için de bunun bir eğlence ve dinlenme zamanı ve ikinizin de dört gözle beklediği bir etkinlik olmasını sağlayın. Beraber hikâye kitabı yapın. Çocuğun sevdiği resimleri kesmesini veya çizmesini ve bunları kağıda yapıştırarak resimler hakkında hikâye anlatmasını sağlayın. (Bu hikâyeyi uygun sayfalara yazabilirsiniz). Çocuk kitap yapmak için sevdiği fotoğrafları da seçebilir ve her fotoğrafın altına ne yazacağınızı söyleyebilir.

4-5 Yaş

Çocuğun istenildiğinde bir çift nesneyi veya resmi bulmasını destekleyin. Gün boyunca çocukla konuşurken, birbirinin aynısı olan iki nesne için “çift” sözcüğünü kullanın. (Örneğin, bir çift ayakkabı, eldiven, kart…). Sofra kurarken bıçak, çatal ve kaşıkları çıkarın ve masaya koyun. Karıştırın ve sonra çocuktan bir çift kaşık, bıçak vs. bulmasını isteyin. Çamaşırları katlarken, eşleştirmesi kolay olabilecek belirli desen, renk veya başka özellikleri olan çorapları ortaya koyun. Çocuktan bütün çiftleri eşleştirerek size yardım etmesini isteyin. Ev içerisinde çocukla beraber dolaşarak mümkün olduğu kadar çok çift nesneler bularak bir oyun oynayın. Mümkünse hepsini bir yerde toplayın, karıştırın ve çocuktan onları çiftlere ayırmasını isteyin.

5-6 Yaş

Yetişkinlerden birinin telefon numarasını ezberlemesini sağlayın. Uzun saatler evde olduğumuz bu günlerde sık sık aile yakınlarımızla telefonla iletişim kuruyoruz. Ebeveynlerinden birinin telefon numarasını öğretmek için hangi numarayı çalışmak istediğini çocukla tespit edin. Sayıları okuyarak tuşlaması için bir kağıda telefon numarasını çocuğa yazdırın. Başlangıçta çocuğa ipuçları verin. Örneğin, ilk üç rakamları siz söyleyin ve son dört rakamı onun söylemesine izin verin. Şarkı gibi söyleyerek yada ritim tutarak sık sık numarayı tekrar edin. Ev telefonunu yada ikinci bir telefonu yanına koyup beraber oynarken “ipucu” kullanarak numarayı çevirttirin. Son sayıyı kapatarak bir oyun oynayın ve sonra son iki, son üç sayıyı, en sonunda sayıların hepsini kapatarak tamamını kendi başına söylemesini sağlayın.

6-7 Yaş

Çocuğun eş anlamlı kelime bilgisini geliştirin. Ailedeki oyuna katılabilecek birey sayısı kadar A4 kağıdı temin edin. Kağıtların üzerine 3 yatay, 4 dikey çizgi çizerek 15 kutucuk oluşturun. Çocuğun eş anlamlısını iyi bildiği ve az bildiği kelimelerden bir harman yaparak kağıtlardaki kutulara kelimeler yazın. Birkaç kağıtta aynı kelime kullanılabilir. Bu etkinliği aynı tombala oyunu gibi düşünün. A4 kağıtlarına yazdığınız kelimelerin eş anlamlarını küçük kağıtlara yazarak bir torbaya koyun. Her oyuncuya bir kağıt verip “Eş Anlamlıları Bulma Oyunu” oynayacağınızı söyleyin. Kelimeleri torbadan çocuk çekip, okusun. Kelimenin eş anlamlısı kimlerin kağıdında varsa üstlerini kapatırlar. Kağıdındaki tüm kelimeleri kapatan oyunu kazanır.

7-9 Yaş

Çocuğunuz ile adam asmaca oyunu oynayın. Yetişkin ile çocuk birer kağıt ve kalem alır. Önce yetişkin çocuğa adını söylemeden bir kelime seçer ve kağıdına kelimenin harf sayısı kadar çizgi çizer. Çocuğa önce sesli harfler, sonra sessiz harflerden seçerek kelimenin içindeki harfleri tahmin etmesi istenir. Çocuğun bildiği harfler kelimenin uygun çizgileri üzerine yazılır. Bilemediği harfler için adım adım adam asmaca çizgileri çizilir. Sonra çocuğun bir kelime seçerek oyunu tekrarlaması istenir. Oyun içerisinde önce çocuğun kolay tahmin edebileceği kelimelerden başlayarak kelimeleri zorlaştırın.