Özbakım Gelişimi
0-1 Yaş
Bebeğinize ezilmiş, sulu gıdaları kaşıkla yedirme çalışması: Bebeği yarı dik pozisyonda tutun. Doktorunuzun ek besinlere geçerken önerdiği sulu gıdalardan (meyve püresi, sebze çorbası…) hazırlayın. Mamadan sizin de tatmanız için ayrı bir kaba koyun. Önce birkaç kaşık mamadan bebeğin önünde siz yiyin. Sonra küçük kaşıkla bebeğin ağzına az miktarda mama verin. Başka mama vermeden yutmasını bekleyin. Mamayı dilinin ortasına doğru koyun. İlerleyen zamanda bebeğin ağzına mamayı verince kaşığı boşaltmadan önce dilinin bazı noktalarına dokunun. Bu çocuğun dilini çekerek yutmasını destekler.

1-2 Yaş

Çocuğun kendi başıma, ev yemeklerini kaşıkla yemesini destekleyin. Beslenme saatlerinde hem çocuğunuza hem de kendinize aynı besinden koyun. Çocuklar, yetişkinler aynı yemeği yediklerinde besine daha fazla ilgi gösterir. Besini sade, mümkünse beyaz bir tabağa koyarak sunun. Gerekirse çocuğa kenarından faydalanarak kaşığını doldurabileceği kenarlıklı mama tabağı da kullanabilirsiniz. Çocuk kaşığı ağzına sokunca dudaklarını kapatarak kaşığı ve yiyeceği ağzında tutmasını sağlayın. Kaşığı ağzından çıkarırken üst dudağı ile yiyeceği sıyırdığına dikkat edin. Başlangıçta, kaşığı çekerken işaret ve orta parmaklarınızla çocuğun dudağını kapatması için uyarmanız gerekebilir. Çocuğun elini yönlendirerek yiyeceği ağzına boşaltın. Bu etkinlik için sapı geniş, kolay kavrama kaşığı kullanabilirsiniz. Çocuğa patates püresi, kabak veya elma püresi, yoğurt, muhallebi gibi kaşığa yapışan yiyecekler verin. Beslenme sırasında çocukların silinmesi onların bağımsız yeme isteklerini söndürür. Çocuklar kollarına, saçlarına, kulaklarına, yanaklarına, burun ve dudaklarına besini dokundurarak besinin dokusu, kokusu, sıcaklığı, kayganlığı gibi özelliklerini keşfetmeye çalışır.

2-3 Yaş

Çocuğun biraz dökse de, bardak ve kaşık kullanarak kendini beslemesini destekleyin. Beslenme etkinliğini kolaylaştırmak için düz, mümkünse beyaz tabak ve küçük şeffaf, plastik bardak kullanın. Çocuğun kolay tüketmesi için tabağına ve bardağına az miktarda yiyecek ve içecek koyun. Diğer bireyleri izlemesi ve taklit edebilmesi için çocuğu aile bireyleriyle beraber yedirin. Kendi kendine yemesi için onu destekleyin ve çabalarını övün. Mutlu ve huzurlu bir atmosfer sağlayın. Etrafa dökerse veya kirletirse çocuğu azarlamaktan ve silmekten kaçının. Beslenme sırasında çocukların silinmesi onların bağımsız yeme isteklerini söndürür. Çocuklar kollarına, saçlarına, kulaklarına, yanaklarına, burun ve dudaklarına besini dokundurarak besinin dokusu, kokusu, sıcaklığı, kayganlığı gibi özelliklerini keşfetmeye çalışır. Çocuk yorulursa ebeveyn beslemeyi tamamlayabilir.

3-4 Yaş

Kendi başıma yemeğimi yemesini destekleyin. Yemek zamanını ailecek yada en az bir yetişkin ile yapmaya çalışın. Çocuğa büyük porsiyonlar yerine her yemek çeşidinden az miktarda verin. Beğenirse daha fazla istemesi için onu destekleyin yada beğenmediği besinler için masaya bir deneme tabağı koyun. Çocuk masada bir süre (ayrı birkaç öğün, yada aynı öğün süresince) deneme tabağındaki besine bakarak, dokunarak, koklayarak besini tanımaya çalışabilir. Tabağındaki besinleri kendisinin yemesini için onu teşvik edin. Kendi başına yiyince yardımla yediği zamana göre onunla daha çok ilgilenin. Kendisi yemezse, onu kendisinin yemesi için cesaretlendirin ve besini tutmakta/yönlendirmekte zorlanırsa ona fiziksel yardım sağlayın.

4-5 Yaş

Çocuğu yiyecekler için doğru araç gereçleri kullanması için destekleyin. Yemeklerden önce her yemek için hangi gerecin kullanılması gerektiğini gözden geçirin. Çocuğun size anlatmasını sağlayın. Örneğin, akşam yemeğinde çorba olduğunda çorbayı servis etmek ve içmek için masaya hangi araçların (kepçe, kaşık, kompostoluk/kase) götürülmesi gerektiğini konuşun. Sofrada doğru araç gereçleri kullanarak çocuğa örnek olun. Neden ve hangi gereçleri kullandığınızı ona açıklayın. Sonuç olarak doğru gereçleri kullandığı için çocuğu övün.

5-6 Yaş

Çocuğun sofrada kendine yemek aldıktan sonra servis tabağını başkasına geçirmesini destekleyin. Ailecek sofraya oturduğunuz yemek zamanlarında besinleri ayrı ayrı servis tabaklarına koyun. Tabakların çok ağır veya sıcak olmamasına dikkat edin. Önce sizin tuttuğunuz servisten çocuğun kendine yemek almasını destekleyin Öğrenmesi için ona zaman tanıyın. Tek başına servisten kendi tabağına besin koyar hale gelene kadar bu çalışmayı yemek saatlerinde tekrar edin. Servis tabağını size geçirince ona teşekkür edin.

6-7 Yaş

Çocuğunuzla koklama ve tatma etkinliği yapın. 6-7 yaş grubundaki çocukların tad ve koku duyusu gelişmiş olduğu için pişen bir yemeği kokusundan yada bakmadan ağızlarına konan bir besini doku ve tadından tanıyabilirler. Onlarla çeşitli baharat ve kokulu sebze-meyvelerden oluşan duyu tepsisi hazırlayabilirsiniz. Sıra ile gözlerinizi kapatıp, diğer kişinin seçtiğiniz baharat, besinleri koklamasını ve tatmasını sağlayın. Kişi duyuları ile değerlendirdiği besinlerin ismini bulmaya çalışır. Eğer çocuk isimlerini hatırlamakta zorlanırsa gözlerini açarak tepsiden tahmin ettiği besini göstermesini isteyebilirsiniz. Bu tepsideki besinlerin günlük yemeklerimizden hangilerinin içinde kullanıldığı ile ilgili örnekler verebilirsiniz. Örneğin “nane mantının üstüne serpilir” yada “bugün pişirdiğim pırasanın içine de havuç koymuştum” denebilir.

7-9 Yaş

Çocukla çeşitli mutfak araçlarını kullanarak besin hazırlama çalışması yapın. Bu yaş grubundaki çocuklar evde hazırlanan günlük besinlerin yıkanması, doğranması, karıştırılması/çırpılması, yoğrulması ve piştikten sonra servis tabağında sunuma hazırlanması gibi etkinliklerden hoşlanırlar. Evde uzun saatler geçirdiğimiz bu günlerde çocukla birlikte yapacağınız etkinliği seçebilirsiniz. Örneğin, kurabiye-kek pişirme, salata yapma, muhallebi yada cacık yapmak için yoğurt çırpma gibi hazırlıklarda çocuğun çırpıcı, kepçe, keskin olmayan kahvaltı bıçağı gibi mutfak aletlerini kullanması için destekleyin. Hazırladığınız besinlerin fotoğraflarını çekerek diğer aile bireyleri ile paylaşabilirsiniz.