Sosyal Gelişim (4. HAFTA)

0-1 Yaş

Bebeğin aynadaki görüntüsüne gülümseyip ve ses çıkarmasını destekleyin. Bebeği kucağınıza alarak, yada ana kucağına oturtarak aynaya baktırın. Bebeğin dikkatini çekmek için aynayı tıklatın ve bebeğe “ ____ bak ” deyin. Bebeği ayna karşısında kendisinden başka ebeveynini veya kardeşini görebileceği şekilde tutun. Kendinizi ve bebeği işaret edin. Onun başına veya kendinize parlak renkli bir şapka takın veya aynadaki görüntülere dikkatini çekecek şeyler yapın. Bebek aynaya bakarken aynaya doğru el fenerini yakıp söndürün. Aynaya gülümseyin ve “Işığı gördün mü”? deyin. Bebeği gece bir pencerenin, soğuk fırının cam kapağının önünde tutun ve cam yüzeyi tıklatıp kendini gösterin ve bebeğe “Bak” deyin. Ayrıca kendi başına kullanmak üzere kırılmayan bir “bebe aynası” temin edebilirsiniz.

1-2 Yaş

Çocuğun sizinle birlikte el becerisi gerektiren oyunlara katılmasını destekleyin. (ipi çekmek, düğme çevirmek) Oyuncakların üzerinde bulunan düğmelere basın veya ipleri çekin ve sizi taklit etmesi için onu teşvik edin. Çekilen, ipli bir oyuncakla oynarken oyuncağın ipini çocuğun eline verin. Elinizi onun elinin üzerine koyun ve çocuğun yanında durarak oyuncağı çekin. İlerleyen tekrarlarda çocuğun yanında yürüyerek ipi beraber çekerek oyuncağı hareket ettirin. Evde ipli oyuncağınız yoksa tekerlekli bir oyuncağın önüne bağcık, kurdela bağlayarak kendiniz yapabilirsiniz. Ayrıca oyuncak arabayı bir rampadan aşağıya yollayın, araba yere inince el çırpın veya alkışlayın. Çocuğun eline arabayı vererek ve rampanın üzerinde koyacağı yeri göstererek onun etkinliği taklit etmesini cesaretlendirin. Araştırmacılığını geliştirmek için çeşitli ev araçları ile (mandallar, yumurta kutuları, boş tuvalet kağıdı ruloları …) etki-tepki oyunları hazırlayabilirsiniz.

2-3 Yaş

Çocuğun sorulduğunda bir tercih yapmasını destekleyin. Bu yaş grubu çocuklar kendi istekleri konusunda inatçı tavırlar sergilerler ve yetişkinin isteğini reddedebilirler. Çocuğun tutturmasını azaltmak için ona sık sık tercihte bulunabileceği iki içecek, iki oyuncak veya iki yiyecek bulundurun. Çocuğun tercih yapmasını sağlamak için “Süt mü meyve suyu mu?”, “Araba mı gemi mi?” gibi sorular sorun. Adını söylediğiniz her nesneyi ona doğru uzatarak iki nesneden birini alması gerektiğini anlamasına yardım edin. Seçebilmesi için ona yeterli zaman tanıyın. Eğer seçim yapmazsa iki nesneyi de kaldırın ve daha sonra aynı etkinliği tekrarlayın. Çocuğun mümkün oldukça seçim yapmasına olanak tanıyın. Örneğin, “Kırmızı tişört mü mavi tişört mü giymek istiyorsun?”, “Köpekli kitabı mı oyuncaklı kitabı mı okumak istiyorsun?”, “Ayıcığı mı bebeği mi yatağına götürmek istiyorsun?”.

Son olarak yetişkin çocuğun sevdiği bir parça yiyeceği yada küçük bir oyuncağı iki elinden birisine saklayabilir ve çocuktan bir eli tercih ederek oyuncağın olduğu eli tahmin etmesi istenir.

3-5 Yaş

Çocukla çeşitli meslekleri tanıtmaya yönelik hayali oyun onayın. Sosyal yaşantıda sıklıkla karşılaştığımız doktor, manav, kasiyer, kasap, aşçı, temizlik görevlisi, itfaiyeci, polis gibi meslekleri tanıtın. Günlük olarak çocukla beraber olmak istediği bir mesleği seçin. Örneğin aşçı olmak isterse beyaz bir yastık kılıfı ile çocuğun başına şapka yapıp, önlük takarak onu hazırlayabilirsiniz. Oyun hamurları ile yiyecekler hazırlayabilirsiniz. Hayali oyun süresi 3-4 yaş çocukları için 10-15 dk, 4-5 yaş çocukları için 20 dk ve üzeri olarak planlanabilir. Çocuğun olmak istediği mesleğe göre ev içi eşyaları kullanılarak mesleklere göre araçlar yaratılabilir. Çocuğun fotoğraflarını çekerek bir meslekler albümü yada hikaye yapabilirsiniz.

5-7 Yaş

Çocuğun beden farkındalığını arttırmaya yönelik günlük duyu oyunları oynamasını destekleyin. Çocukla görme, işitme, tat, koku ve dokunma duyularına yönelik oyunlar oynayın. Görme duyusu ile ilgili oyunda çocuğun gözlerini kapatarak farklı nesnelere dokunarak ne olduğunu tahmin etmesin isteyebilirsiniz. Ayrıca dokunduğu ama görmediği nesne için bir renk tahmin ermesini isteyebilirsiniz. İşitme duyusuna yönelik olarak kulaklarını kapatarak sizinle iletişim kurmak için beden dili kullanmasını isteyebilirsiniz. İşaret dili ile ilgili konuşarak ona internetten kısa bir işaret dili uygulaması izletebilirsiniz. Tat duyusuna yönelik olarak farklı tatlarda meyve ve sebzelerden oluşan bir tabak hazırlayın. Çocuğun gözlerini kapatarak yiyecekleri tattırın ve ne olduğunu tahmin etmesini isteyin. Koku duyusu ile ilgili olarak farklı baharat ve kokulu nesnelerden oluşan koku torbaları/keseleri oluşturun. Çocuğa keseleri koklatarak ne olduğunu bulmasını destekleyin. Örneğin, tarçın kokusu için çocuk kurabiye gibi kokuyor diyebilir. Son olarak dokunma duyusu ile ilgili olarak sert, yumuşak, kaygan, yapışkan, pütürlü, dikenli gibi çeşitli dokulara sahip nesnelerden oluşan dokunma torbası oluşturun. Çocuğun gözlerini kapatarak dokunduğu nesnelerin dokusunu tarif etmesini isteyin. Tarif ettiği doku ile ilgili benzer nesneleri siz söyleyerek örnekleri çoğaltın. Örneğin bu yapışkan dediğinde “Evet, bal, yapıştırıcı, reçel gibi yapışkan” diyerek bilgi dağarcığını genişletin. Bu çalışmalar çocuğun çevresindeki nesnelere yönelik algısını genişletecektir.

7-9 Yaş

Çocuğun “rica etme”, “teşekkür etme”. “özür dileme” gibi sözel ifadeleri metine ve duruma uygun şekilde kullanmasını destekleyin. Farklı durumları belirten cümleleri kağıtlara yazın ve çocuğun duruma uygun olan ifadeyi seçmesini isteyin. Örneğin “Ece’nin silgisi kaybolunca arkadaşı Can yedek silgisini ona verdi.” cümlesine cevap olarak Ece’nin arkadaşı Can’a “Teşekkür ederim.” demesi uygun olur. Bu sözel ifadeleri küçük kağıtlara yazıp, pipetlere takabilirsiniz. Sizin okuduğunuz cümle ile ilgili sözel ifadeyi çocuğun seçerek, kaldırmasını isteyebilirsiniz. Başka bir durumu da çocuk yazdıktan sonra size okuyabilir ve siz de uygun ifadeyi bularak ona gösterebilirsiniz. Arada yetişkin olarak tereddüt edip, çocuğun öne geçmesini sağlayabilirsiniz.